Westlife Song

СУРГААЛЬ

"А" сургааль

А үсгийн толгой мэдэхгүй
Арвын тооны учрыг олохгүй
А үсэг эрдминй дээж
Аяга цай идээний дээж
Аав нь гэрийн хаан
Ах нь дүүгийн хаан
Аав хүний сэтгэл бөх
Атан тэмээний нуруу бөх

ЭРДЭМТЭН

БЯМБЫН РИНЧЕН ( 1905-1977)

Зохиогч Удирдагч
Даваа гариг, 17-11-2009 21:18
Бямбын Ринчен нь 1905 онд Хиагтын (одоогийн Алтанбулаг сум) Бул Сарай гэдэг газар төржээ. Монгол хэл бичиг, ардын билиг, угсаатны зүйн судалгаа хийсэн, Шинжлэх ухааны академийн жинхэнэ гишүүн, хэлбичгийн ухааны доктор цолтой байв. 1929 онд байгуулагдсан Монголын зохиолчдын анхны дугуйлангийн гишүүн байсан бөгөөд орос, чех, польш, франц, англи, эсперанто, герман хэлтэй агуу их эрдэмтэн хүн байв. 1956 онд “Монгол хэлнүүдийн харьцуулсан түүхэн хэлний зүй” бүтээлээрээ БНУАУ-д хэл бичгийн ухааны докторын зэрэг хамгаалжээ. Тэрээр Улс төрийн хэлмэгдүүлэлтэд өртөж, 10 жилийн ял авсан боловч орос хэлийг гаргуун эзэмшсэнийхээ хүчинд шоронгоос гарч байсан түүхтэй ч, үндэсний үзэлтэн энэ хүн амьдралынхаа турш социалист нийгмийн дарамтан дор байсан билээ. Тэрчлэн зохиолч Д.Сэнгээ түүнд зориулж “Далан настанд ч даруулга хэрэгтэй” гэдэг дайрал шүлэг бичиж Бямбын Ринченгийн ардын уламжлалт соёл, утга зохиолыг бахархан хүндлэх үзлийг нь феодализмын соёлыг бахархагч, үндсэрхэг идеалист үзэлтэн хэмээн гүтгэн зохион байгуулалттайгаар дарамталж байжээ. Бямбын Ринчен нь Цогт тайж киногоороо 1945 онд төрийн шагнал хүртсэн. “Yүрийн туяа” гурамсан роман, “Заан залуудай” балар эртний сэдэвт роман, "Бэр цэцэг", "Нууцыг задруулсан захиа", "Шүхэрч Буниа" ,"Ану Хатан" зэрэг олон сонирхолтой зохиол бичиж үлдээжээ. “Yүрийн туяа” роман нь орос, чех хэлнээ орчуулагдсан. Б.Ринчен олон жилийн турш эх хэлнээ гадаадын утга зохиол орчуулах ажилд хүч чадлаа дайчилж Горький, Маяковский, Шолохов, Мопассан, Хикмет нарын бүтээлүүдээс монголын уншигч олноо танилцуулжээ. Зохиолч эрдэмтэн, бичгийн их хүн Бямбын Ринчен 1977 онд таалал төгсчээ. Бямбын Ринченгийн мэндэлсний 100 жилийн ойг тохиолдуулан түүний дурсгалын хөшөөг Улсын төв номын сангийн өмнөх талбайд 2005 онд босгожээ.

Хэлсэн үгнүүд

Ёроолгүй тэнэгүүдийн дунд амьдрахад нас яасан урт юм бэ
Оройгүй эрдмийг сурахад нас яасан богино юм бэ

Аяа, мундашгүй эрдэм сурахад нас даанч богино
Аяа, мунхагуудын дунд амьдрахад нас даанч урт

Түшмэд намайг яаж үздэг хамаагүй
Түмэн намайг яаж үздэг хамаатай

Эрлэг мунхаг яаж үздэг хамаагүй
Эрдэмтэн мэргид яаж үздэг хамаатай

Эрчүүдээ өмөөрч бичсэн шүлэг

Эр хүнийг та нар хааяа ч гэсэн хайрлаач
Эрлэгт явчèхаас нь өмнө ханèéн жаргал эдлүүлýý÷

Эр нөхөр чинь үгүй бол гэрийн чинь зай эзгүйрнý
Эрдэмт хөвгүүд нь үгүй бол төрийн чинь зай эзгүйрнý
Эр цэрэг чинь үгүй бол эх орон чин эзгүйрнý
Эрчүүдийг та нар хааяа ч гэсэн хайрлаач
Эрлэгт явчèхаас нь өмнө ханèéн жаргал эдлүүлээ÷

Хэл нь тагнаéгаа онохгүй түлтчèж
Хөл нь дэлхийгээ онохгүй тэмтчèж
Хааяа нэг халàмцуухан ирýхэд нь
Хараалын үг урсгаж халаасыã íü битгий хоослоо

Янагийн захиа гарахгүй шүү дээ наадхаас чинь
Яахав дээ хөөрхий шараа тайлах юмыã íü үлдээ

Дээл өмссөн гоёлтой дээрээ малгай хийморьтой
Андыхаа дэргэд цовоожиж
Аавынхаа харцанд томоождог
Янагийн сэтгэлд нялхарсан эрчүүдийг
Янжин Ëхамууд минь өршөө

Уул шиг юм гэж дандаа битгий давар
Үүл шиг нүүгээд явчихдгийм
Ус шиг уян гэж дандаа нь битгий самар
Уур болоод дэгдчихдийм
Төгөлдөр их урмын бүр хугалчихвал
Төрсөн шигээ уруугаа хараад унàчихдгиймаа

Хичнээн жил амьд явàхыг мэдэж болдоггүй орчлон дээр
Хэзээ хаана жарганà гэж хэрүүлийн алим хуваах вэ?
Хазайсан газар нь тэдэнд чинь бүүвэй ээж түшиг болдгийм
Хальтарсан газар нь тэдэнд чинь бүсгүйí хайр нөмөр болдгийм
Өөрийг чинь ээж болгосон хүний дээд юм шүү дээ
Үрийн чинь эцэг болсон эрийн тэнгэр юм шүү дээ

Эр хүнийг та нар хааяа ч гэсэн хайрлаарай
Эрлэгт явчèхаас нь өмнө ханèéн жаргал эдлүүлээ

Олон олон авааль гэргий та нараас
Олон олон аавын хөвгүүдийг өмөөрч бичсэн шүлгийã минь болгоо
Өөрийí минь биеийг битгий болгоо

Эр нөхөр чинь үгүй бол гэрийн чинь зай эзгүйрнý
Эрдэмт хөвгүүд нь үгүй бол төрийн чинь зай эзгүйрнý
Эр цэрэг чинь үгүй бол эх орон чин эзгүйрнý
Эр хүнийг та нар хааяа ч гэсэн хайрла
Эрлэгт явчèхаас нь өмнө ханèéн жаргал эдлүүл ßнжин Ëхамууд минь ээ.

Охин үрээ хайрла

Охин Үрээ хайрла!

Охин Vрээ хайрла!
Омогдож загнахдаа ч хайрла!
Охин Vрээ хайрла!
Ойворгон зэмлэхдээ ч хайрла!

Нар ханын толгойд буухад хааяа нэг сэрэг, бүү зэмлэ
Насаараа тэр чинь eглee босох хүн, тeрсeн гэртээ л нойр аваг
Нар шингэж Vдшийн хар чийг унатал найз нартайгаа дууладдаг
Насаараа тэр чинь айлын голомт манаж морин тeвeргeeн хүлээнэ

Энхрий гарын нь хурууг чилтэл гэр зуураа зарахдаа
Ээжийн цай уулгаж, аавын Vгээр энхрийл
Эцгийн гэрээс гармагц эрийн гарт нухлагдана
Харийн газар одож хадмын нүүрийг царайчилна

Насаараа уухгүй амтат цайг нялх багад нь гэрт нь уулга
Насаараа амсахгүй жаргалыг нялх багад нь тоонотод нь эдлүүл
Насаараа сонсохгVй энхрий Vгийг нялх багад нь гамнахгүй хэл
Насаараа нууж урсгах гашуун нулимсыг нь бодож цeeн уйлуул, охин үрээ!

Хүний гэргий болох гэж гангар шаазан шиг хагарна
Хүүхэн хонгор үрээ гарын алгандаа энхрийл
Хүй орчлонгийн жамтай тэнцүүлж түүнээ хайрла
Хeeрхeн хонгор аалинд нь эрхлүүлж түүнээ хайрла

Vрийн эх болох гэж алтан заадал сална
Vүлэн хонгор үрээ тэнгэрийн мандалдаа эрхлүүл
Vйл нь дуусдаггүй хорвоод балчирт нь амжиж жаргаа
Vс гэзгээ цайтал eнeд шаналахыг нь болгоо

Зeeлeн булбарай хурууг нь зүү утастай шадарлуул
Зүйдэл оёдлын хорвоод охин үр чинь тeрснийг сана
Зeeлeн хонгор аашийг нь зүйр үгтэй шадарлуул
Зeвлeх хэлцэхийн хорвоод охин үр чинь тeрснийг сана

Арван жил зэмлээд ч ухааруулж амжаагүй үгийг чинь
Анхны үр ньтeрeeд үдшийн шeнeдee ухааруулна
Хорин жил дуудаад сэрээж чадаагүй нойрыг нь
Хонгор үр нь тeрeeд үүрийн жавраар ч хулжаана

Охин үрээ энхрийл, орчлонгийн зовлонд цадахын цагтаа
Огшуун нулимсандаа живэхийн цагтаа хожмоо нэг дурсана
Аавын гэрт жаргасан даа гэж хэзээд нэг тайтгарна
Ээжийн eвeрт эрхэлсэн дээ гэж эрхгүй нэг уужирна

Охин үрээ хайрла ъ
Хясаа сувдаа нуудаг шиг хайрла
Охин үрээ хайрла
Уул усаа хураадаг шиг хайрла
Охин Vрээ хайрла
Уул эрдэнээ нуудаг шиг хайрла
Охин Vрээ хайрла
Ус загасаа цэнгүүлдэг шиг хайрла

Хатуугаас хатуу үгийг ханатлаа Vр чинь сонсоно
Хавраас намар хVртэл тeрхeмдee очиж хэлэх үү?
Хайртай охиноо зэмлэхдээ харцаараа ч болов энхрийл
Хаврын шувууд шиг намрын жимс шиг үгийг охиндоо хэл

Бусдыг хайрлах л гэж тeрсeн юм охин Vрээ энхрийл
Буцаж урсдаг ус байхгVй, эргэж та нарыг хайрлахгүй
Эргүүлэгт орчлон харин охин үрийг чинь хайрлахгүй
Энгэсэгт хацраар гэрэлтэвч зовлон нь та нарт харагдахгүй

Vндэс нь газарт цэцэг нь тэнгэрт үүнлүүгээ адил санаж охин үрээ хайрла
Тэнгэрт чинь нар ч бий хур ч бий аянга ч бий
Тэнгэрлиг охин үрийг чинь жаргал ч тосно зовлон ч тосно

Хeeрхий түүнийг нялхад нь жаргаа
Хүүрнэн сургаад яах вэ дээ орчлон түүний багш юм
Хүний л гарт очих бүсгүй түүнийг энхрийл
Хүний л эрхэнд жаргах охин Vрээ хайрла

Бяцхан сургааль

Тунгааж бодоогуй юухамд ч гэсэн
Туйлын д үгнэлт битгий хий!
Тусдаа өөрөө толгойтойн учир
Тулгарсан юманд, сүүлд нь дуугар.

Хүний амьдралд чухаг мөртөө
Хүүхдэд хэлдэггүй сургаал гэж бий.
Хүй ертөнцөд элбэг мөртөө
Хүүхэнд хэлдэггүй үг гэж бий!

Өнөө үдэш голсон хоол
Өглөө босоход эрдэнэ болдог.
Өсөхийн цагт хайхраагүй янаг
Өтлөхийн үед бурхан гэгддэг.

Зун цагт новш болсон юм
Зудтай өвөл аминд орох ч бий.
Хот газар булаацалддаг зүйл
Холын хөдөөд, хог дээр хэвтэх ч буй.

Хадтай газар хадуур хэрэггүй
Модтой газар савар хэрэггүй
Морьтой хүнд бензин хэрэггүй
Мотоциклтой хүнд ташуур хэрэггүй

Аргалын эвэр тэмээнд хэрэггүй
Адууны сүүл ямаанд хэрэггүй
Архины лонх шувуунд хэрэггүй
Алтан бөгж сармагчинд хэрэггүй.

Бөөгийн хэрэгсэл ламд гай
Бөхийн зодог эхнэрт лай
Бурхан тахил чөтгөрт дараа
Буу саадаг чавганцад төвөг.

Байгаль болоод хүний ёсонд
Байх байр, зохицох зохицол гэж бий
Амьдрал болоод номын ёсонд
Арцаж болдоггүй орон зай гэж бий.

Хэн бүхэн, балчир хүүхдийг өхөөрдөвч
Хээр тааралдвал айж зэвүүцнэм зээ
Хэвтэж байхдаа, амьтны яс сонин ч
Хэл ороод босож ирвэл, аюул гэдэг тэр!

Ууланд байхдаа мод гэдэг үзэсгэлэн ч
Унтаад босоход, гэрт ургасан байвал ямар вэ?
Усанд байхдаа загас гэдэг хөөрхөн ч
Уртын замд шөнө, морьтой загас таарвал ямар вэ?

Оронд тэврэхэд бүсгүй хүн тааламжтай ч
Олны газар тэр шалдан харагдвал ямар вэ
Од мичид, огторгуйдаа чимэг
Ойчоод ирвэл нь дэлхий юу болох вэ?!

Хөлийн оймсыг гарт өмсгөвөл ямар вэ?
Хөхөөний дуугаар нохой донгодвол ямар вэ?
Хөхний даруулгыг нүдэндээ зүүвэл яах вэ?
Хөрсний анжсаар дээл эсгэвэл яах вэ?

Зохицохгүй юмыг зохицуулах гэвэл
Зовлон болохоос ашиг болохгүй.
Зохицох ёсон гэвч, дотроо бас
Зориуд тааруулсан өөрийн цагтай.

Yлгэрлэвээс, өглөө галлах эхнэр
Yд өнгөрөөж босвол хэрэг юун.
Yерхэж явсан нөхөр, туслах тусаа
Үхсэн хойно санавал, тус юун.

Yе лзүүр залууд гоёж явсан гоёл
Yсэн бууралтахад инээдэм төдий
Yймээний жил, түмнийг аварсан зэвсэг
Yе нь өнгөрөхөд түүхийн дурсгал төдий.

Учир иймээс, амьд сэрүүн цагтаа
Урьд хойныг нь бодож юм бүхнээ зохицуул
Улс амьтны ёс горимыг дагаж
Ул суурьтай, зүйн дотор яв!

Бусдыг хэлэхээсээ өөрийг урьтаж шинж
Буруу зөвөө, ухаант хүнээс асуу
Цагийн юмыг цаг алдалгүй хэрэглэ
Цагаас урьтаж элдэвт битгий сүйд!

1975—Ү III —26

Афарозим

Хэн их ажиллана түүнд аз жаргал үүдээ нээдэг.

Л.Да Винчи

МИНИЙ НУТГИЙН ГАЗАР ШОРООНООС
БУРХАН ГУЙСАН Ч БҮҮ ӨГ.

Галдан Бошигт

Бусдын нууцыг алдана гэдэг урвалт, өөрийнхийгөө
задлан гэдэг мунхаглал.

Вальтер

Агуу их ухаантнууд л өмнөө зорилго
тавьдаг бусад нь хүслээ дагдаг.

Вашингтон Ирвинг

Афарозим

Хамгийн хүчирхэг хүмүүс бол шинийг
эрэлхийлэгчид байдаг.

Бьёрнстьерне Бьёрнсон

Амьдрал гэдэг амьд явах биш,
эрүүл байж ихийг бүтээхэд л байдаг юм.

Марциал

Баярлаж чаддаг хүмүүст мөнгө байдаггүй
Харин мөнгөтэй хүмүүс баярлаж чаддаггүй
нь гайхалтай.

Жорж Бернард Шоу

Хамгийн үнэтэй санаанууд явган
алхахад л төрдөг.

Гёте

Цаг хугацааг эрхэмлэж сур. Агшин бүр
хийгээд хором бүхнийг үнэлж яв.

Томас Манн

Эелдэг зан чанар илүүднэ гэж байдаггүй.

Жон Голсуорси

Хүнд хэцүү өдрүүдэд ганцаардах нь бузар
зүйл биш. Хамгаас бузар явдал бол гараа
хумхин суух ажээ.

Жон Голсуорси

Ёс зүй бол итгүүлж үнэмшүүлэх гүн ухаан.

Кант

Дурсамж гэдэг цаг хугацаатай хамт ургаж,
улам сүрлэг болж буй мод лугаа адил билээ.

Йоханнес Йенсен

Сул талаа мэдэж байх юм бол
тэр бидэнд гай тарьдаггүй.

Лихтенберг

Бид бие биенээ ойлгож болно.
Гэвч бусдад чи л өөрийгөө таниулж чадна.

Герман Хессе

Аймхай хүн мянган удаа, эрэлхэг хүн ганцхан
удаа үхдэг.

Эрнст Хэмингүй

Амеркийн виз хэрхэн авах вэ?

Дэлхий дахин даяарчлагдаж, хүн бүр боловсрол мэдлэгээ дээшлүүлэхээр гадаадын аль нэг орныг зорих болсон энэ цаг үетэй холбогдуулан АНУ-аас манай улсад суугаа Элчин сайдын яамнаас нэгэн сонирхолтой уулзалтыг өчигдөр зохион байгууллаа. Олон улсын шилдэг боловсролын байгууллагуудын нэлээдгүй хувийг бүрдүүлж байдаг тус улс руу манай оюутан залуус очиж суралцах сонирхол их байдаг ч суралцах хүсэлтэй тэдний тал хувь нь АНУ-аас Монгол улсад суугаа Элчин сайдын яамнаас визийн зөвшөөрлөө авч чадаагүйгээсээ хүсэл мөрөөдлөө ардаа орхидог. Тэгвэл энэ бүх бэрхшээлийг хэрхэн даван туулж, сурч боловсрох хүсэл эрмэлзлэлээ биелүүлэхэд юуг анхаарах, тус улсад зорчих визний зөвшөөрлийг авахын тулд яах ёстой вэ гээд олон асуултад хариулт өгсөн, өндөр ач холбогдол бүхий энэхүү уулзалт Отгонтэнгэр их сургууль дээр болсон юм. Уулзалтад АНУ-аас манай улсад суугаа Элчин сайдын яамны дэд консул Кристофер Андерсон оролцож, оюутнуудад бүхий л талын зөвлөгөө, мэдээллийг өөрийн биеэр хүргэсэн явдалд тус сургуулийн захиргаа хамт олон болоод оюутан залуус талархаж байлаа.
Энэхүү уулзалтын үеэр дэд консулын оюутнуудад хандаж хэлсэн зөвлөгөөнүүдийг сонсвол АНУ-д суралцах хүсэлтэй монголчууд нь юуны түрүүнд F1 цагаачлалын бус оюутны визийг мэдүүлэх ёстой байдаг гэнэ. Энэ төрлийн визийг магадлан итгэмжлэгдсэн их сургууль, коллеж, англи хэлний хөтөлбөрт суралцах хүсэлтэй виз мэдүүлэгчдэд олгодог бөгөөд тус Элчин сайдын яамны Консулын хэлтсээс энэ төрлийн виз мэдүүлэгчдэд зориулсан тусгай дагаж мөрдөх журмыг хүртэл гаргасан байдаг аж.
Кристофер Андерсоны оюутнуудад хандаж хэлсэн үгэндээ юуны түрүүнд тус улсад сурахаар сургуулийнхаа урилгыг авсан л бол сургалтын хөтөлбөрөө эхлэх хугацаанд амжиж очихын тулд АНУ-ын сургалтын хөтөлбөр төдийгүй виз мэдүүлэх ажиллагаагаа эртнээс төлөвлөхийг хүссэн юм. Хэрвээ шаардлагатай бичиг баримтаа бүрдүүлчихсэн бол сургалтын хөтөлбөр эхлэх хугацаанаас 120 хоногийн өмнө визээ мэдүүлж болно гэдгийг ч онцолсон.
Харин оюутны виз мэдүүлэгчид нэн тэргүүнд юу юуг бүрдүүлсэн байх хэрэгтэйг дурдвал юуны өмнө АНУ-д суралцах боловсролын байгууллагаасаа урилга авсан байх ёстой ажээ. Түүнчлэн гадаадын бүх оюутан төлөх шаардлагатай байдаг SEVIS хураамжийг төлсөн баримт байх хэрэгтэйгээс гадна ярилцлагын цагаа товлож визийн мэдүүлгийн хураамж болох 131 ам.доллартай тэнцэх хэмжээний монгол төгрөгийг тушаачихвал ерөнхийдөө болоод явчихдаг гэнэ.
Уулзалт, зөвлөгөөний дараа оюутан, залуус өөр өөрийн сонирхсон асуултаа асууж, хэрэгтэй мэдээллүүдээ нэг бүрчлэн мэдэж авч байсан бөгөөд орчин үеийн залуусын мэдлэг, боловсрол дээшилж буйг орчуулагчийн шаардлагагүй англи хэлээр асууж байсан оюутнуудаас харж болохоор байлаа.
Дэд консул Кристофер Андерсоны оюутнуудад хандаж хамгийн их анхааруулан хэлсэн зүйл нь хуурамч бичиг баримтын асуудал байсныг нуух юун. “Хэн нэгэн зальт этгээдийн худал хуурмаг зар, мэдээлэлд итгэн өөрсдийгөө бүү хохироогоорой. АНУ-ын виз авахад туслана, ярилцлагын цагийг урагшлуулж өгнө гэхчлэн худал зар их явдаг учраас болгоомжтой байгаарай хэмээн тэр анхааруулсан юм. Мөн виз мэдүүлэгчид өөрсдөө ч гэсэн ямар нэг аргаар хуурамч бичиг баримтыг бүрдүүлж, залилан мэхлэх аргаар буюу материаллаг баримтыг санаатайгаар гуйвуулах замаар цагаачлалын бус виз авахыг завдан тэрхүү гэм буруу нь нотлогдвол визийг үүрд татгалзах эрсдэлтэй гэдгийг ч онцолж байлаа.
Эцэст нь тэрбээр “Үнэнээр явбал үхэр тэргээр туулай гүйцнэ шүү” гэдэг үгийг онцлон хэлж “ярилцлагын цонхон дээр та бүхэнтэй дахин уулзана байхаа гэдэгт итгэлтэй байна” гэдэг үгээр уулзалт, ярилцлагаа өндөрлөсөн юм.
АНУ-аас Монгол улсад суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайдын яамны дэд консул Кристофер Андерсон: Англи хэлээ сайн сурч чадвал Америк орон нээлттэй
Өнөөдрийн уулзалт, зөвлөгөөний гол зорилго, ач холбогдол нь юунд оршиж байна вэ?
АНУ-ын Засгийн газар бол Америк болон Монгол иргэдийн хоорондох харилцаа холбоог улам нягтруулах зорилготой өнөөг хүртэл ажилсаар ирсэн. Мөн түүнчлэн соёлын болон бусад бүх талын ажил дээр хамтран ажиллахыг хүсч байдаг. Үүнийг биелүүлэх үндсэн хэлбэрүүдийн нэг нь оюутан, залуусыг АНУ-д сургах хөтөлбөр юм л даа. Харин тэдэнд манай улсруу очиж суралцахын тулд визээ хэрхэн авах вэ гэсэн асуултад хариулт өгөх зорилготойгоор өнөөдрийн уулзалтыг зохион байгуулж байгаа юм. Виз авах үнэн зөв бүхий л мэдлэгийг олгож байгаагаараа ихээхэн ач холбогдолтой болж байна.
Суралцахыг хүссэн оюутнуудын хувьд хамгийн түрүүнд юу юу зайлшгүй шаардлагатай болдог бол?
Оюутан залуус маань үнэхээр АНУ-д суралцах хүсэл эрмэлзлэлтэй байгаа бол юуны түрүүнд англи хэлний мэдлэгээ зохих түвшинд хүргэчээд, санхүүгийн эх үүсвэртэй гэдгээ өөрөөр хэлбэл сургуулийнхаа төлбөрөө өөрөө төлж чаднаа гэдгээ батлан харуулах ёстой байдаг. Хамгийн гол нь өөрийгөө бэлдэж англи хэлээ сайн сурах хэрэгтэй.
Ер нь хичнээн оюутан танай Элчин сайдын яамнаас визний зөвшөөрлөө авсан байдаг вэ. Оюутнуудын хувьд хэр зэрэг боломжтой бол?
Сүүлийн арван жилийн хугацаанд 11 мянган оюутан виз авсан гэх судалгаа байдаг л даа. Харин оюутны виз татгалзсан үзүүлэлт нь 50 хувьтай байдаг. Гэхдээ энд нэг зүйлийг онцолж хэлмээр байна. Учир нь үнэхээр англи хэлний зохих мэдлэгтэй, суралцах зорилготой, их дээд сургуулийн үндсэн хөтөлбөрт шалгалт өгөөд тэнцсэн оюутнуудын хувьд бол виз авах магадлал өндөр байдаг. Харин англи хэлний ямар ч мэдлэггүй. Англи хэлийг очоод урт хугацаагаар сурнаа гэсэн зорилготой хүмүүст бол боломж бага байдаг шүү гэдгийг хэлье.
Цаашдаа ийм төрлийн уулзалт зөвлөгөөнийг өөр сургуулиуд дээр зохион байгуулах болов уу?
Мэдээж тэгэлгүй яахав. Аль болох сар бүр ийм уулзалт, ярилцлагыг бусад сургуулиуд дээр зохион байгуулах төлөвлөгөөтэй байгаа. Сургуулийнх нь нэрийг нь сайн санахгүй байна. Ямар ч байсан ирэх саруудад ийм уулзалтыг дахин явуулах төлөвлөгөөтэй байгаа.

Шенгений виз

Шенгений орнууд гэж юу вэ? Шенгений орнууд, Шенгений виз гэдэг үг бидний чихэнд хэдийнэ хоногшжээ. Энэ хоршоо үгийг сонссон хэн бүхэнд хил гаалийн нэгдсэн системтэй, Европын хэд хэдэн улсын тухай ойлголт төрдөг. Шенген нь угтаа Люксембургийн нутагт орших Schengen хэмээх жижигхэн тосгоны нэр аж. Люксембургийн вант улсын зүүн өмнөд хэсгийн гэгээн Маркийн уулыг эмжин урсах Мозель голын хөндийд байрладаг эл тосгоныхон Герман, Францтай хил залган амьдардаг аж. 400 гаруй хүнтэй тосгоны оршин суугчид дарс эсгэж олсон мөнгөөр амьжиргаагаа голлон залгуулдаг байна. Түүхийн хуудсыг сөхөн үзвэл хүрэл зэвсгийн үеэс энд хүмүүс суурьшиж байсан агаад тосгоны нэр нь МЭ 877 оны тэртээх бичиг дурсгалын өвд тэмдэглэгдэн үлджээ. 1909 онд Мозель гол дээгүүр гүүр тавьснаар дундад зууны үеэс Шенгений оршин суугчдыг нааш цааш зөөж ирсэн гатлага онгоцны үйлчилгээг халсан аж. Харамсалтай нь дэлхийн II дайны эхэн үед уг гүүрийг устгаж орхисон бөгөөд хожим нь 1959, 2003 онд шинэ гүүрийг ашиглалтад оруулжээ. Дээр өгүүлсэнчлэн Шенген гэдэг нэрийн дор нэгдсэн хил хязгаартай, чөлөөтэй зорчиж болох орон зайг үүсгэсэн хэсэг улсын тухай ойлголт төрөх нь элбэг. Тосгонд ирсэн хүн юуны түрүүнд XVIII зууны үеийн Шенгений шилтгээн болох Кохагийн байшинг үзэхээс гадна дээрх хэлэлцээрийг байгуулсан Шенгений талбай, тэнд босгосон дурсгалын хөшөөтэй танилцах боломжтой. Энд сүндэрлэх гурван багана нь Шенген гэдэг үгийн эхний үсгийг илэрхийлдэг аж. Шенгений хэлэлцээр “Хил залгаа орших Европын холбооны орнуудын хоорондох гааль, паспортын хяналтыг цуцлах тухай” хэлэлцээрийг анх 1985 оны зургадугаар сарын 14-нд Бельги, Нидерланд, Люксембург, Франц, Герман, Португал, Испани зэрэг долоон улс байгуулжээ. Гэхдээ уг баримт бичиг бараг 10 жилийн дараа буюу 1995 оны гуравдугаар сарын 26-наас хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэлсэн байна. Өнгөрсөн хугацаанд уг хэлэлцээрт найман орон шинээр нэгдсэн бөгөөд Европын холбооны бусад гишүүн ойрын хугацаанд элсэхээр төлөвлөөд буй аж. Европын холбооны гишүүн Ирланд, Их Британи Шенгений оронд харьяалагддаггүй бол, тус холбооны гишүүн бус Норвег, Исланд улс дээрх хэлэлцээрт нэгджээ. Хэдийгээр хэлэлцээрт оролцоогүй ч Ирланд, Их Британи нь Шенгений мэдээллийн системийг /SIS/ ашиглах эрхтэй юм. Энэхүү мэдээллийн систем нь хэлэлцээрт нэгдсэн 15 орны Засгийн газар хоорондын нэгдсэн сүлжээ юм. Албан бус мэдээгээр, аюулгүй байдлыг хангах үүднээс дээрх мэдээллийн санд Шенгений орнуудаар зорчих, түр болон удаан хугацаагаар оршин суух хүмүүсийн овог нэр, гадаад төрх, төрсөн он болон газар, яс үндэс зэргээс гадна, хулгайлагдсан бичиг баримт, автомашин, галт зэвсгийн талаарх 15 сая бичлэг хадгалагдаж буй аж. Шенгений виз гэж юу вэ? Энэ нь дээрх хэлэлцээрт нэгдсэн орнуудын аль нэгнээс олгосон виз юм. Эдгээр улсын аль нэгэнд нь олгосон виз бусад оронд хүчин төгөлдөр үйлчилнэ. Шенгений визийн нэлээд хэдэн төрөл байдгаас хамгийн их хэрэглэгддэг нь богино хугацааны, жуулчлалын болон ажил хэргийн буюу бизнес виз юм. Хэрэв та Шенгений визийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл http://www.shengen.ru/ сайтыг сонирхоорой. Шенгений хэлэлцээрийн гишүүн орнууд:
1.Австри 2.Бельги 3.Дани 4.Финланд5.Франц 6.Герман 7.Исланд 8.Итали 9.Грек 10.Люксембург11.Нидерланд12.Норвег13.Португал14.Испани15.Швед
Шинээр элсэхээр зэхэж буй улс: 1.Кипр2.Чех3.Эстони4.Унгар5.Латви6.Литви7.Мальт8.Польш9.Словак10.Словен Шенгений визийн хэрхэн авах вэ? Та өөрийн зорчих гол орны Элчин сайдын яаманд визийн өргөдлөө гаргана. Германы Элчин сайдын яам дараахь улсуудыг төлөөлж байгаа тул таны зорчих гол орон Герман, Бельги, Дани, Грек, Латви, Люксембург, Нидерланд, Австри, Португал, Испани, Исланд, Швед, Финланд улсууд бол Та Германы Элчин сайдын яаманд өргөдлөө гаргаж болно. Өргөдлөө өгөхдөө үйлчилгээний хураамж 60 евротой тэнцэх доллараар(тухайн өдрийн ам. долларын ханшаар) төлөх ба энэ хураамжийг виз татгалзсан болон өргөдлөө буцаан авсан тохиолдолд буцаан олгохгүй. Та өргөдлийн маягтыг визийн тасаг болон Элчин сайдын яамны цахим хуудаснаас үнэгүй авна. Өргөдлийн маягтыг бөглөхдөө орчуулгын товчоо болон гуравдагч этгээдийн туслалцаа авах шаардлагагүй. Та гуравдагч этгээдийн туслалцааг авсан ч өргөдөлд мэдүүлсэн мэдээллийн үнэн зөвийг Та өөрөө хариуцна. Та визний мэдүүлгээ цаг хугацаанд нь өгнө үү (баримт бичгийг явахаасаа 3 сарын өмнө өгч болно)! Баримт бичгийг хамгийн багадаа ажлын 4 өдөрт боловсруулан шийдвэрлэх ба асууж тодруулах зүйл гарсан зарим тохиолдолд үүнээс удаан хугацаа шаардагдаж болно. Зарчмын хувьд виз мэдүүлэгч өөрийн биеэр ирж өргөдлийг гаргана.Зарчмын хувьд виз мэдүүлэхдээ нэг, хоёр ба олон удаа орох виз мэдүүлж болох ба нийт оршин суух хугацаа нь Шенгений орнуудад нэвтэрсэн өдрөөс эхлэн хагас жилд 90 хоногоос илүүгүй байна. 18-аас доош насны аялагчид асран хамгаалагчийн нотариатаар баталгаажуулсан зөвшөөрлийг авчирна. Аялагч болгон тусдаа өргөдөл гаргана. Элчин сайдын яам бүх төрлийн аялалд зориулж дэлгэрэнгүй санамж бичгүүдийг гаргасан байгаа. Баримт бичгийг дутуу бүрдүүлж өгвөл мэдүүлгийг шийдвэрлэх боломжгүйг анхаарна уу! Дээр дурдсан баримт бичгүүдээс гадна зарим тохиолдолд нэмэлт зүйл шаардагдаж болно. Бусад асуудлыг Визийн тасгаас лавлана уу: Утас: +976-11-319 739 (Даваа – Пүрэв, 14.30-16.30 цагт) Факс: +976-11-323 905 e-мэйл: visa@ulan.diplo.de Энэ и-мэйл хаяг спамаас хамгаалагдсан тул JavaScript тохиргоогоо нээнэ үү Энэ имэйл хаяг нь spam bot-оос хамгаалагдсан тул үзэхийн тулд Javascript-ийг зөвшөөрөх хэрэгтэй. www.ulan-bator.diplo.de Визийн тасгийн ажиллах цагийн хуваарь: Өргөдөл өгөх: Даваа – Пүрэв 9:00 - 12:00 цагт Паспортаа ирж авах: Даваа – Пүрэв 14:00 цагт